شبکه اجتماعی

در حال حاضر در سراسر جهان، جنبش شبکه های اجتماعی شکل گرفته است. یعنی بسیاری از وب سایت ها امکانات و زیرساخت های شبکه اجتماعی را در خود جای داده اند. طبق آمارها هر کاربر اینترنتی زمان کمی را صرف بازدید از یک وب سایت می کند در حالی که وجود امکانات شبکه های اجتماعی باعث ماندگاری بازدیدکنندگان و کاربران در این نوع وب سایت ها می شود و در نهایت ارتباطی پویا و دایمی بین مخاطب و سرویس دهنده برقرار می کند.
یک شبکه اجتماعی، یک ساختار اجتماعی است که از گره هایی که عموما فردی یا سازمانی هستند تشکیل شده است که توسط یک یا چند نوع خاص از وابستگی به هم متصل هستند. دلیلی که باعث شده چنین شبکه هایی از موقعیت خوبی برخوردار شوند، رنگ و بوی اجتماعی آنهاست چرا که انسان موجودی اجتماعی است. از همین رو، کاربران با حضور خود، صورتی جدید از تعاملات اجتماعی سنتی را به وجود می آورند که شاید تجربه کردن برخی از این تعاملات به دلیل هنجارهای جامعه کاربران غیرممکن باشد.
به بیان دیگر یک شبکه اجتماعی، سایت یا مجموعه سایت هایی است که برای کاربرانی که دوست دارند علاقه مندی ها، افکار و فعالیت های خودشان را با دیگران به اشتراک بگذارند )و دیگران هم با آنان به اشتراک بگذارند(، امکانات مورد نیاز را فراهم می کند. شبکه های اجتماعی به خصوص آنهایی که کاربردهای معمولی و غیرتجاری دارند، مکان هایی در دنیای مجازی هستند که مردم، خود را به طور خلاصه در آنجا معرفی کرده و امکان برقراری ارتباط بین خود و همفکرانشان را در زمینه های مختلف مورد علاقه، فراهم می کنند.
این شبکه های اجتماعی در عین حالی که فضاهایی جهت پیدا کردن دوستان جدید است، افراد می توانند با دوستان قدیمی خود که در جریان تغییرات زندگی شان قرار داشته اند، ارتباط برقرار کنند. مکان هایی برای تبادل نظر هستند که در آن ها جوانان عقاید و نظرات خود را با هم به اشتراک می گذارند. از جمله شبکه های اجتماعی مشهور که کاربران زیادی را از نقاط مختلف دنیا به خود جذب نموده است، می توان فیس بوک ، توییتر ، لینکدین و گوگل پلاس را نام برد.
امروز با گسترش این نوع از شبکه ها و نیز افزایش تجهیزات وب سایت هایی مانند آمازون و ای بای با امکانات شبکه های اجتماعی، این نتیجه گرفته شده است که بسیاری از خدماتی که روابط عمومی الکترونیک ارائه می دهد در قالب شبکه های اجتماعی نیز قابل عرضه است.
در واقع هر وب سایت یا برنامه ای که یک تجربه اجتماعی در قالب تعاملات کاربران فراهم می کند، می تواند به عنوان شکلی از شبکه های اجتماعی در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، سایت های اشتراک رسانه از قبیل Flickr ، Youtube و delicious رسماَ شبکه های اجتماعی نیستند، اما اجازه تعاملات اجتماعی به صورت تبادل اطلاعات در مورد محتوای به اشتراک گذاشته شده را می دهند. به صورت مشابه بسیاری برنامه های کاربردی مشتق شده از موبایل، وب و اینترنت، دارای جنبه های اجتماعی هستند. لذا این سایت ها و برنامه ها نیز در حوزه شبکه های اجتماعی قرار می گیرند.
استفاده از خدمات شبکه های اجتماعی، روز به روز محبوبیت بیش تری پیدا می کند. هم اکنون سایت های شبکه های اجتماعی، بعد از پرتال های بزرگی مثل یاهو یا ام اس ان موتورهای جست وجو مثل گوگل، تبدیل به پراستفاده ترین خدمات اینترنتی شده اند.
البته شبکه اجتماعی، مفهومی است که پیش از طرح در عرصه فضای مجازی، در فضای واقعی جوامع نیز دارای مفهوم است. اما مسئله ای که باعث مطرح شدن چنین مفهومی در فضای جامعه ایران در سال های اخیر شده است، نقش ویژه ای است که شبکه های اجتماعی اینترنتی در تحولات سیاسی سال های اخیر ایران، ایفا کرده اند. تقریباً می توان گفت که بیشتر شبکه های اجتماعی مطرح در دنیا، از سوی مؤسسات مطرح و وابسته به ایالات متحده تأسیس و حمایت شده اند و سهم دیگر کشورها در ایجاد و توسعه جهانی شبکه های اینترنتی بسیار کم بوده است. به طوری که کاربران در بسیاری نقاط دنیا رغبتی برای عضویت و فعالیت شبکه های اجتماعی داخلی نداشته اند.
ظهور شبکه های اجتماعی برخط یکی از مهیج ترین حوادث این دهه است. بسیاری شبکه های اجتماعی برخط محبوب از قبیل توییتر، لینکدین، و فیس بوک به صورت افزایشی محبوب شده اند. به علاوه، تعدادی شبکه های چند رسانه ای مانند فلیکر از محبوبیت زیادی در سال های اخیر برخوردار شده اند. بسیاری از این نوع شبکه ها، به طور چشمگیری غنی از اطلاعات مربوط به محتوا و ارتباطات هستند که می توان از آنها در تحلیل ها استفاده نمود. داده های ارتباطات، اساساً به ساختار گراف شبکه های اجتماعی و ارتباطات بین موجودیت ها، مربوط می شود و داده های محتوایی شامل متن، تصاویر و سایر داده های چندرسانه ای موجود در شبکه ها می باشد. غنای این شبکه ها فرصت بی نظیری برای تحلیل داده های موجود در متن شبکه های اجتماعی در اختیار قرار می دهد.
به صورت عمومی، یک شبکه اجتماعی به عنوان یک شبکه از تعاملات یا ارتباطات تعریف می شود که رأس ها شامل کنشگرها و لبه ها شامل ارتباطات یا تعاملات این کنشگرهاست.